گروه نرم افزاری آسمان

در مطبوعات







واکنش مفتی تراونیک در قبال درخواست توقف احداث یک مسجد مفتی شهر تراونیک واقع در بوسنی و هرزگوین در بیانیه?اي
متعجب هستیم. « کالی بونار » اعلام کرد: از درخواست دفتر نماینده بلندپایه جامعه بین الملل در بوسنی براي توقف بناي مسجد شهر
گفت: مسجد شهر کالی بونار توسط مسلمانان این ? « نصرت عبدي بگوویچ » ،( به گزارش خبرگزاري بوسنی و هرزگوین (بیهاپرس
شهر و جامعه اسلامی تراونیک احداث می?شود و رئیس ناحیه تراونیک در ساخت آن دخالت ندارد. وي افزود: درخواست دفتر
رئیس ناحیه تراونیک، براي توقف ساختن مسجد شهر کالی ? ،« بسیم خلیل اویچ » نماینده جامعه بین الملل در بوسنی و هرزگوین از
بونار، به منزله حمله علیه حقوق دینی و آزادي مسلمانان تلقی می?شود. یک گروه پنجاه نفره از کرواتهاي بوسنی و هرزگوین، در
صفحه 51 از 69
اعتراض به آنچه که وضعیت دشوار کرواتها در منطقه تراونیک خوانده شده بود، یک جاده در مسیر این شهر را مسدود کردند تا از
انتصاب اولین امام جماعت × 3/6/ احداث مرکز اسلامی کالی بونار در قلمرو کرواتها جلوگیري کنند. منبع: ایرنا مطبوعاتی، 78
دانشگاه جورج?تاون آمریکادانشگاه جورج تاون واشنگتن براي اولین بار براي پاسخ به نیاز مذهبی روبه رشد مسلمانان، یک نفر را
به عنوان امام جماعت منصوب کرد. روزنامه نیویورك تایمز نوشت: دانشگاه معروف جورج تاون در واشنگتن که قدیمیترین
دانشگاه کاتولیک آمریکا محسوب می?شود، براي نخستین بار یک مسلمان رابراي ارائه خدمات مذهبی به اقلیت روبه رشد
پیشنماز 33 ساله دانشگاه جورج تاون که ? « یحیی هندي » کارمندان و دانشجویان مسلمان، به عنوان امام جماعت منصوب کرد. امام
قبلا در مرکز بهداري نیروي دریایی و مؤسسه ملی بهداشت، مقام پیش نمازي داشته است، از 10 اوت ( 19 مرداد) خدمات مذهبی
کشیش دانشگاه جورج تاون، گفت: جورج تاون دانشگاهی یسوعی و کاتولیک است و ? ،« آدام بانل » خود را آغاز کرده است. پدر
ما خواستار حفظ آن به همین صورت هستیم، ولی در عین حال، سعی داریم تمامی دانشجویان را در یک خانواده بزرگ دور هم
جمع کنیم. پدر بانل ریاست 20 روحانی را بر عهده دارد که نیمی از آنان کاتولیک و بقیه پروتستان، یهودي و ارتدوکس اند. وي
گفت: مقامهاي دانشگاه جورج تاون که حدود 6 هزار دانشجوي کارشناسی و 6 هزار دانشجوي کارشناسی ارشد دارد، از تعداد دقیق
دانشجویان مسلمان اطلاعی ندارند و تخمین زده می?شود بین 5 تا 8 درصد از دانشجویان خارجی، فرزندان پناهندگان و کسانی
هستند که مذهب خود را به اسلام تغییر داده?اند. هیاتی که امام یحیی را انتخاب کرد، عمدتا از مسلمانان دانشگاه تشکیل شده بود
و علاوه بر آنان برخی از اعضاي هیات علمی و یک خاخام نیز در آن عضویت داشتند. پدر نابل گفت: از جمله معیارهاي انتخاب
پیش نماز مسلمانان آن بود که فرد منتخب باید بتواند خود را با جمع دانشگاه حورج تاون هماهنگ کند و نسبت?به فرقه کاتولیک
نیز محترمانه رفتار نماید. امام یحیی هندي متولد شهر نابلس در ساحل غربی است و درجه کارشناسی خود را از دانشگاه اردن در
امان در رشته حقوق اسلامی خداشناسی دریافت کرده است. وي همچنین از مرکز مذهبی هارتفورد در کنتیکات درجه کارشناسی
ارشد در مذاهب مقایسه?اي دارد و دانشجوي دکتراي فلسفه در دانشگاه تمپل در فیلادلفیا است. حمایت اسقف ایتالیایی از
اسقف شهر کومو در شمال ایتالیا، پیشنهاد کرد که در ادارات و ? ،« آلساندرو ماجولینی » برگزاري نماز در ادارات این کشور
کارخانجات ایتالیایی داراي کارگر و کارمند مسلمان، ساعات خاص برگزاري نماز در نظر گرفته شود. این پیشنهاد اسقف شهر
کومو در راستاي طرح استحاله و ادغام مسلمانان در جامعه غربی - مسیحی صورت می?گیرد. وي همچنین می?گوید: پذیرش و
دبیر ملی اتحادیه ،« حمزه پیکاردو » ، ادغام مسلمانان مهاجر در بافت اجتماعی ایتالیا، ضروري و اجتناب?ناپذیر است. در همین حال
سازمانها و انجمنهاي اسلامی ایتالیا، با استقبال از این پیشنهاد، تاکید کرده است که تدریس قرآن در مدارس این کشور می?بایست
5 میلیونی مسلمانان، بزرگترین اقلیت دینی این کشور، از حقوق کافی اجتماعی ونهادینه / توسط مسلمانان صورت پذیرد. جامعه 1
شده در ایتالیا برخوردار نیست و در این راستا، مسلمانان این کشور مبارزات و تلاشهایی را آغاز کرده?اند. مسلمانان با برخورداري
بیش از 3 درصد جمعیت ایتالیاي? 57 میلیونی، فاقد نماینده در پارلمان این کشورند. اراده یک دختر مسلمان، سیاست?شرکت
اتوبوسرانی تورنتو را تغییر داداراده قوي یک دختر مسلمان مبنی بر حفظ حجاب خود، شرکت اتوبوسرانی تورنتو کانادا را مجبور
کرد سیاست?خود را درباره زنان مسلمان تغییر دهد. یک روزنامه کانادایی نوشت: با تغییر سیاست?شرکت اتوبوسرانی تورنتو در
زن 21 ساله مسلمانی ? ،« زینب آلامگان » : نوشت ? « گلوب اند میل » مورد حجاب، زنان مسلمان به اتوبوسرانی بازگشتند. روزنامه
است که هر روز صبح در ایستگاه خاصی سوار اتوبوس می?شد تا به دانشگاه برود. وي از ده سال پیش تاکنون به همراه
خانواده?اش به کانادا مهاجرت کرده و یکی از اعضاي جامعه 20 هزار نفري سومالیایی تبارهاي ساکن تورنتو محسوب می?شود.
در طول سال? 99 و به مدت چند هفته، وي به هنگام سوارشدن بر اتوبوس، با راننده?اي روبرو گردید که براي اطمینان از آنکه
هربار از این کار ? « آلامگان » . کارت عکسدار سوار شدن بر اتوبوس متعلق به اوست، از وي می?خواست که حجابش را بردارد
صفحه 52 از 69
خودداري می?کرد و راننده نیز هر دفعه باداد و فریاد از حرکت اتوبوس خودداري می?کرد و سایر مسافران پیاده شده و منتظر
اتوبوس دیگري می?ماندند. یک بار نیز کار به مقام ارشد و یک خودروي عبوري پلیس کشید، اما دفعات بعد هم همین راننده با
ححاب خود را بردارد. مبارزه این دختر مسلمان تا مدتی ? « آلامگان » تاکید بر مقررات شرکت اتوبوسرانی، خواستار آن بود که
بی?نتیجه بود و او یک بار با خشم کارت خود را پاره کرد و تصمیم گرفت از تخفیف آن صرف نظر کرده و هربار با خرید بلیط،
سوار اتوبوس شود. در شهر تورنتو، خرید کارتهاي ویژه ماهنامه که مبلغ آن یکجا پرداخت می?شود، براي افرادي که هر روز با
اتوبوس و مترو جا به جا می?شوند، مقرون به صرفه?تر است. این کارتها براي جلوگیري از استفاده سایرین، عکسدار می?شوند.
یک مسؤول این شرکت، با اعلام تغییر سیاست پیشین، اطمینان داد که از این پس، زنان مسلمان با درخواست?برداشتن حجاب خود
از سوي رانندگان اتوبوسها مواجه نخواهند شد. وي افزود: این امر ناشی از یک سوء تفاهم بوده و آنان تصور می?کرده?اند که
حجاب زنان مسلمان نظیر زنان مسیحی، اختیاري بوده و آنها منعی براي نشان دادن موي سر خود به سایرین ندارند. منبع: ایرنا
ایندیپندنت: اسلام سریعترین رشد محبوبیت را در زندانهاي انگلیس داردبر اساس آخرین آمار منتشره از × 11/6/ مطبوعاتی، 78
سوي دولت انگلیس، تعداد زندانیان این کشور 65 هزار و 500 نفر است. از این تعداد زندانی، نزدیک به 11 هزار و پانصد نفر را
جوانان گروه سنی 15 تا 21 سال تشکیل می?دهند. در زندانهاي انگلیس، جمعیت?بزرگسالان زندانی مرد بالغ بر 51 هزار نفر و
زندانیان بزرگسال زن، بیش از 2800 نفر است. در همین رابطه در سالهاي اخیر هشدارهاي متعددي در مورد تراکم جمعیت زندانی
چاپ لندن، ? « ایندیپندنت » در ندامتگاههاي این کشور و نیاز فوري به افزایش ظرفیت زندانهاصادر شده است. به نوشته روزنامه
تعداد زندانیان مسلمان طی 8 سال گذشته، از 1959 نفر به 4355 نفر افزایش یافته است. ایندیپندنت نوشت: یکی از عوامل مهم
افزایش جمعیت زندانیان مسلمان، رسیدن نسل جدید از پاکستانیها و بنگلادشیهاي مهاجر در انگلیس، به سنینی است که بیشترین
احتمال ارتکاب جرم در آن می?رود. به اعتقاد نویسنده این گزارش وزارت کشور انگلیس با توجه به افزایش تعداد زندانیان
مسلمان در این کشور، اخیرا مشاوري را در این زمینه استخدام کرده است. در همین حال، گروههاي اسلامی در انگلیس
می?گویند: انتصاب این مشاور بر اساس تقاضا و پیگیریهاي چند ساله آنان براي تضمین حقوق اقلیت زندانی مسلمان در این کشور
به تبلیغات مذهبی اشتغال داشته « واتفورد » و « لستر » یک روحانی مسلمان که در شهرهاي ،« مقصود احمد » . صورت گرفته است
است، به عنوان مشاور در امور مسلمانان زندانی در وزارت کشور انگلیس منصوب شده است. وي قرار است?با بخش مذهبی از
سازمان خدمات زندانها در انگلیس همکاري کند. شایان توجه است که بخش امور مذهبی از سازمان خدمات زندانهادر انگلیس،
داراي 262 مبلغ مذهبی است که بیشتر آنها، از کلیسهاي انجیلی می?باشند. با اقدام اخیر وزارت کشور انگلیس، تنها یک روحانی
5 درصد جمعیت کل زندانیان این کشور را تشکیل می?دهند، اختصاص یافته است. منبع: ایرنا / به زندانیان مسلمان که اکنون 6
احداث مسجد جدید در برلین?به نوشته یک روزنامه آلمانی، سنگ بناي مسجد جدیدي با هزینه?اي بالغ بر 3 × 16/6/ مطبوعاتی، 78
میلیون مارك در شهر برلین گذاشته می?شود. روزنامه فرانکفورتر آلگماینه به نقل از انجمن فرهنگی اسلامی ترکهاي ساکن برلین
می?نویسد: در حال حاضر نزدیک به 40 مسجد (اماکن و تالارهایی که از آنها به عنوان مسجد استفاده می?شود) و محل عبادت
مسلمانان، در شهر برلین وجود دارد که اکثرا در اختیار ترکها است. این مسجد جدید قرار است?به سبک معماري اسلامی و شرقی
17/6/ و با مناره و شبستان ساخته شود که در این صورت، در نوع خود در برلین بی?نظیر خواهد بود. منبع: ایرنا مطبوعاتی، 78
اشتغال یک آموزگار محجبه در آلمان، به ترك روسري در کلاس درس مشروط شداشتغال یک آموزگار مسلمان آلمانی در ×
ایالت نیدرزاکسن، فقط به برداشتن روسري در کلاس درس موکول شد. سخنگوي وزارت فرهنگ این ایالت در شهر هانور گفت:
این مسلمان آلمانی باید اعلام کند که حاضر به چشم پوشی از روسري در کلاس درس است?یا نه؟ به گفته این سخنگو، اگر این
آموزگار حاضر به این کار نشود، آموزگار دیگري به جاي وي مشغول به کار خواهد شد. مارکگراف افزود: در اینجا مشکل بر سر
صفحه 53 از 69
آزادي مذهب نیست، بلکه موضوع این است که آموزگاران، در محیط درس، باید از نظر تمایلات مذهبی، کاملا بی?طرف باشند
و لباسشان، گرایش خاصی را جلوه ندهد. در ماه میلادي گذشته، در شهر هامبورگ براي نخستین بار به یک زن آلمانی اجازه داده
شد با حجاب به تدریس بپردازد. به عقیده مسؤولین این مدرسه، هیچ یک از مقامات موجود، استفاده از روسري را منع نکرده?اند.
طی یک نظرسنجی اعلام کرد 40 درصد ? « نیوزویک » دنیا به پایان خود نزدیک می?شودهفته نامه × 18/6/ منبع: ایرنا مطبوعاتی، 78
آمریکاییان و 45 درصد مسیحیان آمریکا معتقدند پس از جنگی بزرگ میان مسیح راستین و مسیح دروغین، و ظهور منجی، دنیا به
از ? « برنستون ریسرچ آسوسییشن » پایان خواهد رسید. به گزارش خبرگزاري فرانسه از واشنگتن بر اساس این نظر سنجی که مؤسسه
755 فرد بالغ در 21 و 22 ماه جاري انجام داده است اعتقاد به پایان دنیا در میان پروتستانهاي داراي انجیل صورتی گسترده دارد و
71 درصد آنان در برابر 28 درصد پروتستانهاي غیر انجیلی و 18 درصد کاتولیکها به این معنا اعتقاد دارند. بیش از نیمی از مؤمنین
به پایان دنیا، می?گویند: مسیح دروغین در روي زمین به سر می?برد و 45 درصد معتقدند که مسیح راستین در دوران زندگی
انسانها در آینده به زمین بازخواهد گشت و 6 درصد بازگشت?حضرت مسیح را در آغاز سال 2000 می?دانند. بیشتر مؤمنان به
پایان دنیا، نشانه?هاي بازگشت?حضرت مسیح را بروز بلایاي طبیعی چون وبا، ویروس ایدز و ابولا می?دانند. 57 درصد معتقدند
ماخذ .× پس از پایان دنیا و بروز جنگی بزرگ مردم زمین یا به بهشت?یا به جهنم خواهند رفت. جمهوري اسلامی، 5 آبان، 78
مجله اسلام و غرب، ماهنامه دفتر تحقیقات اسلامی وزارت امور خارجه، سال سوم، ش? 26 ، مهر 1378 × اخباري که با علامت
است.
پرسش و پاسخ
پاسخگوي سؤالهاي مختلف شما ? « میعادگاه منتظران » صفحه ،« موعود » اشاره: در پی درخواست جمعی از خوانندگان و دوستداران
خواهد بود. سؤالهاي خود را به آدرس مجله ارسال دارید. آیا امام زمان، علیه?السلام، از اعمال و رفتار ? « موعود آخرالزمان » درباره
شیعیان اطلاع پیدا می?کنند؟ از بررسی مجموعه معارف مربوط به خصوصیات و ویژگیهاي اهل?بیت عصمت، علیهم?السلام،
چنین برمی?آید که ائمه اطهار، علیهم?السلام، از کم و کیف عملکردهاي مردم آگاه می?شوند و در موقعیتها و شرائط خاصی
جهت هدایت و اصلاح اعمال و رفتار آنها اقدامات بخصوصی نیز انجام می?دهند. دلیلهایی که براین مدعا می?توان ارائه نمود;
برخی جنبه برهانی دارند و بعضی دیگر نقلی. در اینجا با توجه به مجال مختصري که هست تنها به ذکر دو نمونه از دلیلهاي نقلی
باختصار اکتفا می?گردد: 1- مساله علم امام با توجه به مسئولیتهاي مهمی که امام، در بینش اسلامی، در نظام هستی و جامعه
اسلامی عهده?دار است و مردم هم ملزم به تبعیت کامل و پیروي بی?چون و چرا از او هستند اقتضاي طبیعی چنین حقیقتی آن است
که امام در تمام زمینه?ها اعم از امور دینی و دنیوي و کلی و جزئی و همینطور آنچه مربوط به هدایت مردم است علم و اطلاع
کاملی داشته باشد. حتی براین اساس شیعه معتقد است اولا امام باید اعلم اشخاص باشد، ثانیا علم او همانند علم پیامبر حضوري،
موهبتی و عام و فراگیر باشد. لذا در بخشی از روایات وقتی به توصیف علم امام پرداخته می?شود از کم و کیف آن با تعابیري چون
ان الائمه » یاد می?شود ;به عنوان مثال در اصول کافی مرحوم کلینی بابی را تحت عنوان ? « ما کان و ما یکون و ما هو کائن » علم به
ارائه نموده است و یا مرحوم علامه مجلسی حدود بیست و دو روایت در ? « یعلمون علم ما کان و ما یکون و انه لا یخفی علیهم شئ
جلد بیست و شش بحار نقل کرده است که برطبق مفاد آنها امام نسبت?به همه آنچه در آسمان و زمین و بهشت و جهنم تا قیامت
واقع می?شود عالم است و چیزي نیست که ائمه، علیهم?السلام، نسبت?به آن علم نداشته باشند. از دقت در مضمون این دسته از
روایات بخوبی معلوم می?شود که ائمه اطهار، علیهم?السلام، که از جمله آنها وجود مبارك امام زمان، علیه?السلام، می?باشند از
عملکردها و رفتار و حتی نیتهاي شیعیان خود باخبر می?شوند بعلاوه در این خصوص از وجود مبارك حضرت بقیۀ?الله،
صفحه 54 از 69
علیه?السلام، روایتی وارد شده است: لایعزب عنا شیئ?من اخبارکم. ( 1) هیچ یک از اخبار شما از دیدما پنهان نمی?ماند. ما بر همه
امور شما اطلاع پیدا می?کنیم... بنابراین کوچکترین جایی براي شک در احاطه علم امام?زمان، علیه?السلام، برتمام شؤون احاد
مردم باقی نمی?ماند. 2- اخبار عرض اعمال با مراجعه به قرآن کریم و روایات معصومین، علیهم?السلام، این نکته هم بخوبی
استفاده می?شود که پیامبر، صلی?الله?علیه?وآله، و امامان، علیهم?السلام، براعمال امت آگاهی دارند. در قرآن کریم می?خوانیم:
قل اعملوا فسیري الله عملکم و رسوله و المؤمنون... ( 2) اي پیامبر به مردم بگو: اعمال و وظایف خود را انجام دهید و بدانید که خدا
و رسولش و مومنان اعمال شما را می?بینند... روایاتی که در این زمینه وارد شده است?بسیار زیاد است از جمله در تفسیر همین آیه
از امام صادق، علیه?السلام، نقل شده است که آن حضرت فرمودند: تمام اعمال مردم هر روز صبح به پیامبر اکرم،
صلی?الله?علیه?وآله، عرضه می?شود اعمال نیک و اعمال بد. بنابراین مراقب باشید... ( 3) ویا در روایتی عبدالله بن ابان زیات
می?گوید به حضرت رضا، علیه?السلام، عرض کردم که براي من و خانواده?ام دعایی بکنید. حضرت فرمودند: مگر من دعا
نمی?کنم؟ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شبی برمن عرضه می?شود لذا در هر مورد که مناسب باشد دعا می?کنم عبدالله
می?گوید این حرف امام، علیه?السلام، براي من تعجب آور بود که اعمال ما هر روز و شب بر امام، علیه?السلام، عرضه شود امام،
علیه?السلام، وقتی متوجه تعجب من شدند خطاب به من فرمودند: آیا کتاب خداوند عزوجل را نمی?خوانی آنجا که می?فرماید: و
قل اعملوا فسیري الله عملکم و رسوله و المؤمنون. و در ادامه آن امام رضا، علیه?السلام، فرمودند: به خدا سوگند در این آیه مراد از
مؤمنون علی?بن?ابی?طالب، علیه?السلام، است. ( 4) از آنجا که همه ائمه، علیه?السلام، به منزله نفس و احدند و همه آنها لذا یک
نور هستند از هر حکمی که به یکی از آنها ثابت?شود به بقیه هم ثابت?خواهد شد. بنابراین از مفاد این دسته از روایات و روایات
عرض اعمال در شبهاي قدر به ساحت مقدس امام زمان، علیه?السلام، بخوبی معلوم می?شود که حضرت صاحب الزمان،
علیه?السلام، براعمال شیعیان آگاهی دارند. پس از اطلاع از این حقیقت عمده آن است که هر کس در حد توان خود به گونه?اي
عمل کند که موجبات شادي پیامبر اکرم، صلی?الله?علیه?وآله، و ائمه?اطهار، علیهم?السلام، را فراهم سازد در این باره هم نقل
است که روزي امام صادق، علیه?السلام، خطاب به اصحاب و مردمی که در مجلس آن حضرت حضور داشتند فرمودند: چرا رسول
خدا، صلی?الله?علیه?وآله، را از خود می?رنجانید؟ شخصی از حضرت سؤال کرد: یابن رسول ما چگونه رسول?خدا،
صلی?الله?علیه?وآله، را ناراحت می?کنیم؟ حضرت صادق، علیه?السلام، فرمودند: مگر نمی?دانید که کلیه اعمال شما بر
رسول?خدا، صلی?الله?علیه?وآله، عرضه می?شود پس اگر معصیتی در اعمال شما مشاهده نماید باعث ناراحتی و رنجش خاطر او
خواهد شد. پس با اعمال بدتان پیامبراکرم، صلی?الله?علیه?وآله، را ناراحت نکنید بلکه سعی کنید با اعمال خوبتان او را خوشحال
3. الکلینی، . 2. سوره توبه ( 9)، آیه 105 . و مسرور سازید. پی?نوشتها: 1. المجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج? 53 ، ص? 175
. 4. همان، ص? 219 ، ح? 4 . محمدبن یعقوب، ج? 1، کتاب الحجۀ، باب عرض الاعمال علی النبی و الائمۀ، ص? 219 ، ح? 1
ولایت و عبادت
رضا بابایی مرج البحرین یلتقیان. بینهما برزخ لا یبغیان. فباي الاء ربکما تکذبان. یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان. فباي الاء ربکما
تکذبان. ( 1) دو دریا را [به گونه?اي] روان کرد [که] با هم برخورد کنند. میان آن دو، حد فاصلی است که از هم عبور نکنند. پس
به کدام یک از نعمتهاي پروردگارتان منکرید؟ از هر دو [دریا] مروارید و مرجان برآید. پس کدام یک از نعمتهاي پروردگارتان را
منکرید؟ اگر میان دو دریاي سوره الرحمن، برزخی است که به هماغوشی آنها رشک می?برد و اختلاط و اتحاد آن دو را بر
نمی?تابد، نماز و ولایت آن چنان اقیانوسهایی هستند که چون برگهاي گل در هم تنیده?اند و چون دو مصراع یک شعر وامدار
یکدیگرند. آن دو دریا، نه آسمان و زمین، و نه دریاي روم و هند، و نه دنیا و عقبا، و نه زندگی و مرگ، و نه دریاي فارس و
صفحه 55 از 69
دریاي روم، و نه دریاي شیرین و دریاي شور، که هر زلالی است که با زلالی دیگر درآمیزد. چونان علی، علیه?السلام، که رهاورد
همسري و همسفري او با زهرا، سلام?الله?علیها، مروارید حسن و یاقوت حسین بود. ( 2) و چونان تلاقی ولایت و عبادت که هزار
هزار طبق اسرار و آسمان آسمان خورشید حقیقت و ستاره معرفت پیش روي هر بینا دلی نهاد. ولایت پیشگی را جز به بهاي سجده
و رکوع نتوان خرید و سجاده عبادت را جز به می ولایت، رنگین نبایست کرد: به می سجاده رنگین کن، گرت پیر مغان گوید که
سالک بی خبر نبود ز راه و رسم منزلها هم بدین خاطر است که به زیر یک سایه نشاندن نماز و ولایت در گنجنامه حکمت الهی،
شایسته تشریع و بایسته تکوین است. این دو تنها همسایگانی هستند که از هم ارث می?برند ( 3) و از خانه خود نه روزنی که دري
به روي هم گشاده دارند. در شیوا سخن وحی، هرجا که نشان از سروهاي بوستان ولایت است - بصراحت?یا کنایت - سجاده نماز
نیز گسترده است، و هرگاه مؤذن عرش از مناره تنزیل، سرود نیاز سر می?دهد، بانگ عزت علوي و نجابت فاطمی و سخاوت حسنی
و لابت?حسینی شورها می?افکند و گوشها را نوازشی دیگر می?دهد. ثواب روزه و حج قبول آن کس برد که خاك میکده عشق
را زیارت کرد نماز در خم آن ابروان محرابی کسی کند که به خون جگر طهارت کرد آب این دریا را نمی?توان کشید، اما آنقدر
که مرغ جان از قفس حرمان و بیم خذلان رهیده باشد. دل و دین را به نفس رحمانی قرآن، تازه می?کنیم و بر شماري چند از
ستارگان این پهنه لاجوردي انگشت می?نهیم. مجملش گفتم نکردم من بیان ورنه هم لبها بسوزد، هم دهان هرچه گویم عشق را
شرح و بیان چون به عشق آیم خجل باشم از آن گرچه تفسیر زبان روشنگر است لیک عشق بی زبان روشنتر است چون قلم اندر
نوشتن می?شتافت چون به عشق آمد قلم برخود شکافت آفتاب آمد دلیل آفتاب گر دلیلت?باید از وي رو متاب ( 4) آیه ولایت انما
ولیکم الله و رسوله و الذین و امنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکات و هم راکعون. و من یتول الله و رسوله و الذین امنوا فان
حزب الله هم الغابون. ( 5) ولی شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده?اند ;همان کسانی که نماز بر پر می?دارند و
در حال رکوع زکات می?دهند. و هر کس خدا و پیامبر او و کسانی را که ایمان آورده?اند، ولی خود بداند [پیروز است، چرا که]
حزب خدا همان پیروزمندان?اند. این آیه، در شمار آیاتی است که نام و عنوانی ویژه دارند. دانشمندان علوم قرآنی و مفسران شیعی
شیخ » 6) از آن به آیه ولایت نام برده، آن را از دلایل محکم امامت?حضرت امیر، علیه?السلام، می?شمارند. مفسران بزرگی چون )
به هنگام تفسیر این آیات، در حقانیت و آشکارایی امامت علی بن ابی طالب، علیه?السلام، ? ،« طبرسی » و? « ابوالفتوح ?» ،« طوسی
نکات و لطایف بسیاري بر قلم آورده?اند. ( 7) تقریبا همه مفسران اهل سنت نیز این کریمه را در حق و شان حضرتش می?دانند.
تفاوت اساسی میان آنچه در کتب تفسیري شیعه و تفاسیر عامه وجود دارد، معنا و تفسیر ولایت و مشتقات دیگر آن است ;که البته
?،« قرطبی ?» ،« زمخشري ?» ،« میبدي » . این نزاع، به همین جا ختم نشده، سر از مباحث کلامی و اصول اعتقادات مذهبی برمی?آورد
و گروهی دیگر از مفسران اهل سنت در شان نزول این بخش از سوره مائده و اینکه این آیات جامه?اي با ? « آلوسی ?» ،« بیضاوي »
شکوه و فاخر بر بالاي علی بن ابی طالب، علیه?السلام، است، با شیعیان آن حضرت همداستان?اند. ( 8) جاي دارد که نخست تفسیر
یکی از نامدارترین مفسران شیعی را پیش رو گیریم تا جایگاه کلامی و اعتقادي آیه ولایت، بیش از پیش آشکار گردد. مرحوم ملا
محسن فیض کاشانی، سخن خود را در تفسیر آیه ولایت اینگونه آغاز می?کنند: در کتاب کافی از حضرت صادق، علیه?السلام،
« الذین امنوا » یعنی کسی که به شما و جان و مالتان اولی و سزاوارتر است. مراد از « ولی شما » در تفسیر این آیه نقل شده است که
علی و اولاد معصومش، علیهم?السلام، می?باشد. ایشان را اینگونه وصف کرد، زیرا امیر مؤمنان در رکوع دوم از نماز ظهر خود به
سائلی حله خود را انفاق فرمود. سپس این آیات از سوره مائده نازل شد... در مجمع البیان آمده است که حضرت بدان سائل
انگشتري خود را زکات داد. ( 9) هرچند در شمارش انفاقات حضرت و همچنین در آنچه ایشان به سائل عطا کردند، اختلاف است،
در اینکه این سخاوت علوي در پاکیزه?ترین حالات معنوي، یعنی نماز واقع شده است، نزاعی میان مفسران نیست. به زبان نحوي،
اخبار (گزاره?هاي) پی در پی آن?اند. از آنجا که ،« الذین امنوا » و? « رسول ?» ،« الله » در آیه ولایت مبتدا (نهاد) است و ? « ولی »
صفحه 56 از 69
الذین یقیمون » : نیاز به گزارش و تعریف دارد، خداوند ایشان را چنین می?شناساند ? ،« رسول » و? « الله » بر خلاف « الذین امنوا »
اینگونه شناساندن - گویا - بدان خاطر است که خداوند اراده فرموده است که «. الصلوة و یؤتون الزکوة و هم راکعون
شکوهمندترین شمایل ولی خود را از منتظر منزه?ترین قاب بتاباند. علوي?ترین آفریده خدا را تنها مقدس?ترین آیین او، تاب
می?آورد و در این آیینه است که می?توان بازتاب روحی به شکوه همه خوبیها و مهربانیها و بزرگیها را دید. پس ما بر مدار ولایتی
هستیم که کانون آن پرستش حضرت حق (نماز) و افت?بر خلق (زکات) است. بحقیقت این آیین الهی (نماز) راستگوترین
آیینه?اي بود که می?توانست رخسار ولایت را بتاباند و رشک ماه و خورشید گرداند. جلوگاه رخ تو دیده من تنها نیست ماه و
خورشید همین آینه می?گردانند سخن عبدالرزاق لاهیجی آفرینندگان آثار کلامی، هماره بخش معتنابهی از کتاب خود را به بیان
دلایل پنهان و آشکار بر امامت و ولایت امیرالمؤمنین، علیه?السلام، اختصاص داده?اند. این بخش از مباحث کلامی که با عنوان
مورد مداقه قرار گیرد، ناظر به دلایل عقلی و نقلی بر اثبات موضوع است. بتقریب در همه این آثار آیه ولایت مورد بحث ? « امامت »
و نظر است. مرحوم ملا عبدالرزاق لاهیجی (فیاض) از نامدارترین متکلمان شیعی در قرن یازدهم است. وي حکمت را از محضر
صدرالمتالهین شیرازي آموخته و سپس به افتخار دامادي استاد نایل آمده است. مدرسه معصومیه قم که اینک به نام این دانشمند
?« شوارق الالهام » گرانقدر، فیضیه نامیده می?شود، سالها شاهد درس و بحثهاي عمیق او بوده است. مهمترین اثر کلامی لاهیجی
« گوهر مراد » ، است. شوارق، شرحی ناتمام بر کتاب تجرید خواجه نصیر طوسی است و بی هیچ تردیدي، شیواترین تالیف فارسی او
است. گوهر مراد، یکی از خواندنی?ترین و استوارترین متنهاي علمی - کلامی در روزگار ماست. نصر شیوا و ترکیب و سامان
هنجار این کتاب، آن را به گوهري که مراد همگان است تبدیل نموده است. فیاض لاهیجی در کتاب یاد شده از آیه ولایت اینگونه
انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا ... جمهور مفسرین متفق?اند که این آیه در شان علی، » : سخن می?گوید: قوله تعالی
علیه?السلام، نازل شده و در اکثر کتب اهل سنت مذکور است و بلا شبهه به حد تواتر رسیده. و بیان دلالتش بر مطلوب آن است
کلمه حصر است و معناي آیه این است که نیست ولی شما مگر خدا و رسول و مؤمنانی که نماز کنند و در حالت رکوع « انما » که
صدقه دهند. سپس هرگاه حصر مراد باشد باید که مراد از ولی متصرف در امور باشد، چه معناي دیگر از معناي لفظ ولی مانند
اگرچه صیغه جمع است لیکن متصف به اوصاف مذکوره به اعتبار دادن صدقه ? « الذین » محب و ناصر مناسب حصر نیست. و لفظ
در حالت رکوع، نیست?بالاتفاق مگر علی، علیه?السلام. پس مضمون آیه این باشد که علی متصرف در امور شماست. چنانکه خدا
و رسول. و مراد از امام نیست مگر متصرف در امور به وجه استحقاق. ( 10 ) سخن سید عبدالله شبر یکی از فشرده?ترین و مفیدترین
تفسیرهایی که در دو سه قرن اخیر نگاشته شده از آن محقق جلیل القدر مرحوم سید عبدالله شبر است. توضیحات کوتاه اما مفید این
مفسر ژرف نگر در فهم بیشتر و درك روشنتر از آیه ولایت فایده بخش است. وي در چند سطري که در تفسیر آیه ولایت
است. این نکته ? « الاولی بکم » می?نویسد به چند نکته اساسی اشاره می?کند: 1. ولی در ابتداي این آیه به معناي متولی امور و
را به صیغه مفرد ذکر فرموده و این بدان ? « ولی » نشان می?دهد که ولایت گستره?اي جدیتر و اجتماعی?تر دارد. 2. خداوند کلمه
خاطر است که ولی جز یکی نیست اصالتا ;اما رسول، صلی?الله?علیه?وآله، و علی، علیه?السلام، به تبع نیابت از ولایت الهی، ولی
امر همه انسانها هستند. این سخن نیز با روح توحیدي، وحدت گرایانه اسلام هماهنگ و همسوست. 3. کلمه?اي که در آیه
است. حال آنکه می?دانیم الذین جمع ? « الذین امنوا الذین یقیمون الصلوة » ولایت?به حضرت علی، علیه?السلام، قابل انطباق است
است. مرحوم شبر در توجیه این ناهماهنگی لفظی و معنایی می?نویسد: عبر عنه بصیغۀ الجمع تعظیما او لدخول اولاده الطاهرین.
تعبیر فرموده از حضرت به صیغه جمع به جهت تعظیم و تفخیم مقام حضرت و یا به خاطر داخل کردن فرزندان پاك و معصومش.
4. دلالت این آیت?بر امامت?حضرت علی، علیه?السلام، به خاطر حصر آن بر آن جناب است. همچنین در ذکر اوصاف و (11)
حالات حضرت به بیان نمونه?اي اکتفا شده است که مشهور خاص و عام بود ;یعنی زکات در حال نماز. ( 12 ) نکته سنجی صاحب
صفحه 57 از 69
مثنوي مولانا، جلال الدین رومی بلخی در کتاب جاودانی خود، مثنوي، که برخی آن را قرآن پهلوي خوانده?اند، بارها و بارها به
ساحت پاك علوي اظهار ارادت نموده و عرشی?ترین مدایح معنوي را به پاي این سدرة المنتهاي عارفان نثار کرده است. پایان
بخش دفتر نخست مثنوي حکایت نبرد خندق است. در این مصاف که پیشتر کارزار پاکی با پلیدي است داستانی رخ می?دهد که
دستمایه مولانا براي پردازش و تصویرگري اخلاص عمل است: از علی آموز اخلاص عمل شیر حق را دان منزه از دغل ( 13 ) آنگاه
که افراسیاب خندق و بنده بت احزاب از سکون و آرامش علی، علیه?السلام، در جنگ حیرت می?کند و پرسان می?شود که:
از شاه ولایت و امیر ایمان و مولاي تقوا می?شنود: گفت من تیغ از پی «؟ سبب افکندن شمشیر از دست چه بوده است در آن حالت »
حق می?زنم بنده حقم نه مامور تنم شیر حقم، نیستم شیر هوا فعل من بر دین من باشد گوا خون نپوشد گوهر تیغ مرا باد از جا کی
برد میغ مرا!؟ که نیم، کوهم ز حلم و صبر و داد کوه را کی در رباید تندباد آنکه از بادي رود از جا خسی است زانکه باد ناموافق
اختلاف بر سر معنا و ? « ولی » خود بسی است باد خشم و باد شهوت، باد آز برد آن را که نبود اهل نماز ( 14 ) بازنگري در تفسیر
مفهوم ولایت، عمري به درازاي تاریخ اسلام دارد. این اختلاف به یک معنا، ریشه بسیاري از نزاعهاي عمده کلامی است و از
منظري دیگر خود شاخ و برگ درخت ناساز تفرقه است. آنان که اساس غدیر و حدیث آن را پذیرفته?اند ;اما به ولایت غدیري تن
در نمی?دهند، حجت ناموجه خود را در معناي مولا جسته?اند. برخی مولا را دوست و برخی آزاده معنا کرده?اند. این خطا - به
این مقال، گنجایی تفصیل ندارد و .«... ماهی از سر گنده گردد » : عمد یا به سهو - منشا کژ اندیشیهاي بسیاري شد ;که گفته?اند
نگارنده آن نیز سر آن ندارد که داخل کوچه پس کوچه?هاي مباحث کلامی شود. اما گریزي از یاد کرد این دقیقه نیز نیست که
«... انما ولیکم الله » این معنا از ولایت هر جاي دیگر که پذیرفتنی باشد. در سوره مبارکه مائده مقبول نمی?افتد. زیرا اولا پیش از آیه
قرآن کریم مؤمنان را - به کنایت - از ارتداد نهی کرده، آنان را تهدید به جایگزینی قومی دیگر می?کند: یا ایها الذین امنوا من
یرتد منکم عن دینه فسوف یاتی الله بقوم یحبهم و یحبونه... ( 15 ) اي کسانی که ایمان آورده?اید هر کس از شما از دین خود
برگردد، بزودي خدا گروهی [دیگر] را می?آورد که آنان را دوست می?دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. در این آیت، سخن
از ارتداد است ;ارتدادي که باطل السحر آن ولایت است. هرچند روح و جان ولایت?بازتابی از ارادت قلبی است، اما این مقدار،
پاسخگوي آفت ارتداد نیست. پس جاي دارد که درد (ارتداد) و درمان (ولایت) با یکدیگر و در کنار هم ذکر شوند. ثانیا، به فاصله
ده آیه بعد در همین سوره مبارکه خداوند رسول گرامی خود را به تبلیغ رسالتی امر می?فرماید که با آن رسالت احمدي به
غایت?خود می?رسد و بی آن گویا هنوز کلمه توحید بر زبانها جاري نشده است. ( 16 ) و از همه مهمتر آیه سوم همین سوره است
که بروشنی سخن از یاس کافران، اکمال دین و اتمام نعمت می?گوید: ... الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم واخشون
الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا... ( 17 ) امروز کسانی که کافر شده?اند، از [کارشکنی
در] دین شما نومید گردیده?اند. پس، از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت?خود را بر شما
تمام گردانیدم و اسلام را براي شما [به عنوان] آیینی برگزیدم... یکی دیگر از ترجمه?ها و دریافتهاي نسنجیده از کلمه مولا و
ولایت، آزاد و آزادگی است. هرچند در فرهنگ و زبان دینی ما مولا گاه به معناي آزاد، در مقابل عبد (بنده) به کار می?رود،
لیکن مولاي حدیث غدیر به هیچ روي چنین معنایی را پذیرا نیست. زیرا شواهد و قراین بسیاري چنین تطبیقی را انکار می?کنند. از
جمله موقعیت زمانی و مقدمات واقعه غدیر، معنایی بیش از آزاد و آزادگی براي مولا رقم می?زند. مولوي از جمله کسانی است
که چنین رهیافتی از حدیث غدیر دارد: زین سبب پیغمبر با اجتهاد نام خود و آن علی مولا نهاد گفت هر کو را منم مولا و دوست
ابن عم من علی، مولاي اوست کیست مولا؟ آنکه آزادت کند بند رقیت ز پایت?بر کند چون به آزادي نبوت هادي است مؤمنان را
ز انبیا آزادي است اي گروه مؤمنان شادي کنید هم چو سرو و سوسن آزادي کنید ( 18 ) این فهم نادرست از کلمه مولا در حدیث
غدیر، داستان تازه?اي نیست. آنان که از تخریب سند این واقعه شگفت، خود را ناتوان یافتند، دست?به معنا و تفسیر نارواي آن
صفحه 58 از 69
بردند. و برخی نیز ناخواسته حدیثی را که می?توانست?سرنوشت همه ملتها و اقوام اسلامی را دگرگون سازد، چنین از پاي در
به اعتقاد و باور دانشمندان امامیه، .«. مردم اندر حسرت فهم درست » : آوردند. به گفته صاحب همین تفسیر نادرست از حدیث غدیر
مولا در ماجراي غدیر و ولی در آیت ولایت، کسی است که تصرف همه امور به دست اوست و این امور گستره?اي به پهناي عالم
آن چنان نامانوس و ناهموار است که شیرازه معنوي آیات ? « ولی » تکوین و ژرفاي جهان تشریع دارد. هر معنایی جز این براي کلمه
را از هم می?پاشد. یک خطا در یک ترجمه ترجمه آقاي بهاء الدین خرمشاهی از قرآن کریم که در زمستان 74 به شمار
ترجمه?هاي اخیر پیوست، اسلوبی تازه و امروزین دارد. ترجمه آیات 55 و 56 از سوره مائده به قلم ایشان چنین آمده است: همانا
سرور شما خداوند است و پیامبر او و مؤمنانی که نماز را برپا می?دارند و در حال رکوع زکات می?دهند و کسانی که خداوند و
را در آیه 55 سرور معنا ? « ولی » پیامبر او و مؤمنان را دوست?بدارند [بدانند که] خدا خواهان پیروزند. ( 19 ) مترجم، کلمه
?« ولی » ترجمه نموده?اند. گویا ایشان ولایت در « دوست?بدارند » را که عضوي از همان خانواده است ? « یتول » کرده?اند. اما فعل
دانسته و در هر یک به سویی رفته?اند. این ناهمگونی گذشته از آنکه خود ضعفی در ترجمه به حساب ? « یتول » را غیر از ولایت در
می?آید. هیچ توجیه صرفی و یا نحوي را به همراه خود ندارد. ترجمه کلمه ولی به سرور همسو با فهم و تفسیر درست دانشمندان
شیعی است. اما ترجمه فعل یتول در یک آیه بعد از آن (آیه? 56 ) توجیه پذیرفته?اي را برنمی?تابد. پی?نوشتها: 1. سوره الرحمن
55 )، آیات? 19 تا 23 . ترجمه این آیات و همه ترجمه?هاي آیات در این نوشتار از استاد محمد مهدي فولادوند است. 2. رشید )
از سلمان فارسی و سعید بن جبیر و » : الدین میبدي صاحب تفسیر کشف الاسرار و ابوالفتح رازي مفسر نامی شیعی می?نویسند
سفیان ثوري نقل شده است که مراد از بحرین حضرت علی و فاطمه، علیهماالسلام، و مراد از برزخ حضرت محمد،
صلی?الله?علیه?وآله، و مراد از لؤلؤ و مرجان حسن و حسین، علیهماالسلام، است. (ر. ك: الطبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان،
پیامبر، صلی?الله?علیه?وآله، » : 3. امیر مؤمنان در کتاب جاودانی خود، نهج البلاغه می?فرمایند .( دارالمعرفۀ، بیروت، ج? 9، ص 305
4. مولانا، «. آنقدر ما را نسبت?به حقوق همسایه سفارش فرمود که ما بدین گمان افتادیم که همسایه از همسایه خود ارث می?برد
6. گرچه بسیاري از مفسران عامه بر ارتباط این آیه با . مثنوي، دفتر اول، ابیات 112 به بعد. 5. سوره مائده ( 5)، آیات 55 و 56
می?کنند، به روح این آیات که ? « ولی » حضرت علی، علیه?السلام، صحه می?گذارند، لیکن با معنا و تفسیري که ایشان از کلمه
همانا ابلاغ ولایت و امامت امیر مؤمنان، علیه?السلام، است، گردن نمی?نهند. 7. براي نمونه ر. ك: الطبرسی، همان، ج? 3، صص
9. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، بیروت، . 8. ر. ك: خرمشاهی، بهاء الدین، قرآن مترجم، پاورقی ص? 117 . 324 و 325
11 . شبر، سیدعبدالله، . 10 . لاهیجی، ملا عبدالرزاق، گوهر مراد، به اهتمام صمد موحد، ص? 307 . المکتبۀ الاسلامیه، ج 1، ص 450
14 . مثنوي، دفتر اول، بیتها . 12 . پیشین. 13 . مثنوي، نسخه قونیه، دفتر اول، بیت? 3727 . تفسیر القرآن الکریم، چاپ بیروت، ص 141
16 . سوره مائده، آیه? 67 ;یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان... 17 . سوره . 15 . سوره مائده، آیه 54 . 3794 تا 3803
. 19 . بهاء الدین خرمشاهی، قرآن مترجم، ص? 117 . 18 . مثنوي، نسخه قونیه، دفتر 6، ابیات? 4537 الی 4542 . مائده، بخشی از آیه? 3
« غدیر » یک سال و دو
غدیر بزرگترین عید اسلامی است ;چرا که اسلام در این روز به کمال رسید و به مدد جریان امامت و ولایت توان جاودانه ماندن
یافت. سالی که پیش رو داریم با دو عید غدیر زینتیافته است، یکی در آغاز سال و دیگري در پایان آن و این نویدبخش سالی
همراه با رحمت و برکتبراي مردم این سرزمین است. اما تقارن دو عید غدیر در یک سال شمسی فرصت مغتنمی استبراي رجوع
ولایت ، » . دوباره به شخصیتبزرگمرد تاریخ اسلام امیر مؤمنان حضرت علی، علیهالسلام، و بازشناسی اندیشه امامت و ولایت
چنانکه در کلام امامان معصوم تصریح شده اساس همه تعالیم دینی و قوامبخش همه معارف اسلامی است. علماي بزرگوار شیعه در
صفحه 59 از 69
اعصار پیشین با درك اهمیت و جایگاه این موضوع تلاشی سترگ را براي دفاع و پاسداشت اندیشه ولایت و امامت آغاز کردند و
در این زمینه آثار ارزشمندي از خود به جا گذاردند که هر کدام در جاي خود ارزشمند و قابل توجه است ;اما نکتهاي که باید در
نظر داشت این است که هر یک از این بزرگان، پاسداران عصر و زمان خویش بودند و مناسب با هجومی که در عصر خود احساس
میکردند صفآرایی کرده و آرایش دفاعی و یا تهاجمی یافته بودند و لذا امروز که اندیشه امامت و ولایتبا حملاتی نوین از
جبهههایی تازه روبروست ;علماي دین و پاسداران حریم تفکر شیعی میبایستبا سازماندهی دوباره به دفاع از این اندیشه و
پاسداشت میراث شیعی بپردازند. امروز اندیشه امامتشیعی در دو جبهه با دشمنان و مخالفان خود روبروست: اول، کسانی که براي
تضعیف مبانی مشروعیت نظام جمهوري اسلامی حمله به اندیشه امامت و ولایت را در دستور کار خود قرار دادهاند. در توضیح این
زیربناي تشکیل یک « غدیر » مطلب باید گفت: با تشکیل نظام اسلامی در ایران، اندیشه ولایت و امامتشیعی تجلی دوباره یافت و
ولایت فقیه ، به عنوان نایب عام امام عصر، علیهالسلام، در زمان » نظام حکومتی گردید. امام خمینی، قدسسره، با طرح اندیشه
غیبت، دین و سیاست جامعه اسلامی را به یکدیگر گره زد و اندیشه امامتشیعی را به عنوان جریانی مستمر - که میتواند اساس
اداره امور مردم در آخرین سالهاي قرن بیستم باشد - مطرح ساخت. و اکنون اساس مشروعیت نظام اسلامی جریان مستمر
امامتشیعی و نیابت عام فقهاي شیعه از امام عصر، علیهالسلام، است. با توجه به این موضوع بسیاري از روشنفکران سکولار و
مخالفان نظام جمهوري اسلامی به این نتیجه رسیدهاند که براي تضعیف مبانی مشروعیت نظام جمهوري اسلامی میبایست اندیشه
امامتشیعی و مهدویت را نشانه گرفت و ذهن و دل جوانان این مرز و بوم را نسبتبه این اندیشه تیره و تار ساخت. دوم، جریان
استکبار جهانی که در بیستسال گذشته از جریان اسلام ناب محمدي ضربه خورده و رشد و گسترش حرکتهاي جهادي متاثر از
اندیشه شیعه را در سراسر جهان برنمیتابد. سوم، کسانی که رشد و اعتلاي شیعه در جهان را نمیپسندند و از اینکه شیعه به مدد
انقلاب اسلامی در سراسر جهان مطرح شده و روز به روز راه رشد و تعالی را میپیماید، ناخشنودند. که از جمله آنها میتوان به
وهابیت اشاره کرد. با توجه به آنچه که گذشت ضروري است که همه متمسکان به ولایت علی بن ابیطالب، » جریان رو به گسترش
علیهالسلام، عزم خود را براي معرفی و بازشناسی آن وجود مقدس، تبیین اندیشه امامت و ولایت و پاسخگویی به شبهات و القائات
مخالفان و معاندان اهلبیت عصمت و طهارت، علیهمالسلام، جزم کنند و آمادهتر از همیشه به صحنه دفاع از حریم تفکرات شیعی
وارد شوند. مجله موعود به عنوان مجلهاي که گسترش معارف اهلبیت عصمت و طهارت، علیهمالسلام، را سرلوحه کار خود قرار
سال امامت و ولایت همه ولایت » داده است، تقارن دو عید غدیر در سال 1379 را غنیمتشمرده، با پیشنهاد نامگذاري این سال به نام
و دستاوردهاي پربرکت آن فرا میخواند « غدیر » مداران را به بزرگداشت این سال و تلاش دوچندان براي معرفی و تبیین
غدیر، جاري در همه اعصار
سخنرانی امام راحل، قدس سره، به مناسبت عید غدیر امیدوارم ان?شاءالله این عید مبارك به همه ملتهاي مظلوم و بخصوص به
ملت?شریف ما مبارك باشد. خداوند ان?شاءالله که با عنایات خاصه خود نظري به این ملت?بزرگ که باید گفت پرچمدار اسلام
در این عصر هستند، به اینها عنایت?خاصی بفرماید و آنها را از عنایات خاصه خود نصیب بزرگ عنایت?بفرماید. من درباره
شخصیت?حضرت امیر چه می?توانم بگویم و کی چه می?تواند بگوید؟! ابعاد مختلفه?اي که این شخصیت?بزرگ دارد، به
گفتگوي ماها و به سنجش بشري در نمی?آید. کسی که انسان کامل است و مظهر اسماء و صفات حق?تعالی است، ابعادش به
حسب اسماء حق?تعالی باید هزار تا باشد و ما از عهده بیان حتی یکی?اش نمی?توانیم برآییم. این شخصیت که جامع تضاد است،
امور متضاد در او جمع است، کسی نمی?تواند در حول و حوش او سخن بگوید، از این جهت من در این موضوع بهتر می?دانم که
ساکت?باشم. لکن مساله?اي را که بهتر است ما بگوییم، انحرافاتی است که براي ملتها و خصوصا براي شیعیان این حضرت پیش
صفحه 60 از 69
آمده است. در طول تاریخ دستهایی که این انحرافات را از اول به وجود آورده?اند و توطئه?هایی که بوده است در طول تاریخ و
اخیرا در این سالهاي اخیر، سده?هاي اخیر پیش آمده است، آنها را عرض کنم. مساله غدیر، مساله?اي نیست که بنفسه براي
حضرت امیر یک مساله?اي پیش بیاورد، حضرت امیر مساله غدیر را ایجاد کرده است. آن وجود شریف که منبع همه جهات بوده
است، موجب این شده است که غدیر پیش بیاید. غدیر براي ایشان ارزش ندارد، آن که ارزش دارد خود حضرت است که دنبال آن
ارزش، غدیر آمده است. خداي تبارك و تعالی که ملاحظه فرموده است که در بشر بعد از رسول?الله کسی نیست که بتواند عدالت
را به آن طوري که باید انجام بدهد، آن طوري که دلخواه است انجام بدهد، مامور می?کند رسول?الله را که این شخص را که
قدرت این معنا را دارد که عدالت را به تمام معنا در جامعه ایجاد کند و یک حکومت الهی داشته باشد، این را نصب کن. نصب
حضرت امیر به خلافت این طور نیست که از مقامات معنوي حضرت باشد، مقامات معنوي حضرت و مقامات جامع او این است که
غدیر پیدا بشود و اینکه روایات ما و از آن زمان تا حالا این غدیر را آن قدر از آن تجلیل کرده?اند، نه از باب اینکه حکومت?یک
?،« به قدر این کفش بی?قیمت هم پیش من نیست » مساله?اي است، حکومت آن است که حضرت امیر به ابن عباس می?گوید که
آنکه هست اقامه عدل است. آن چیزي که حضرت امیر، سلام?الله?علیه، و اولاد او می?توانستند در صورتی که فرصت?به آنها
بدهند، اقامه عدل را به آن طوري که خداي تبارك و تعالی رضا دارد انجام بدهند، اینها هستند لکن فرصت نیافتند. زنده نگه
داشتن این عید نه براي این است که چراغانی بشود و قصیده?خوانی بشود و مداحی بشود، اینها خوب است، اما مساله این نیست.
مساله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم، به ما یاد بدهند که غدیر منحصر به آن زمان نیست، غدیر در همه
اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در این حکومت پیش گرفته این باید روش ملتها و دست?اندرکاران باشد. قضیه غدیر،
قضیه جعل حکومت است، این است که قابل نصب است و الا مقامات معنوي قابل نصب نیست، یک چیزي نیست که با نصب این
مقام پیدا بشود، لکن آن مقامات معنوي که بوده است و آن جامعیتی که براي آن بزرگوار بوده است، اسباب این شده است که او
را به حکومت نصب کنند. و لهذا می?بینیم که در عرض صوم و صلوة و امثال اینها می?آورد و ولایت مجري اینهاست. ولایتی که
در حدیث غدیر است?به معناي حکومت است، نه به معناي مقام معنوي. و حضرت امیر را، همان طوري که من راجع به قرآن
عرض کردم که قرآن - و در روایات است این - نازل شده است?به منازل مختلف، کلیاتش سبع والی سبعین والی زیادتر، تا حالا
رسیده است?به دست ماها به صورت یک مکتوب، حضرت امیر هم این طور است، رسول خدا هم این طور است. مراحل طی شده
است، تنزل پیدا کرده است، از وجود مطلق تنزل پیدا کرده است، از وجود جماع تنزل پیدا کرده است و آمده است پایین تا رسیده
است?به عالم طبیعت، در عالم طبیعت این وجود مقدس و آن وجود مقدس و اولیاي بزرگ خدا. بنابراین، این که حدیث غدیر را
ما حساب کنیم که می?خواهد یک معنویتی را براي حضرت امیر، با یک شانی براي حضرت امیر درست کند نیست ;حضرت امیر
است که غدیر را به وجود آورده است، مقام شامخ اوست که اسباب این شده است که خداي تبارك و تعالی او را حاکم قرار
بدهد. مساله، مساله حکومت است ;مساله، مساله سیاست است، حکومت عدل سیاست است، ( 1) تمام معناي سیاست است. خداي
تبارك و تعالی این حکومت را و این سیاست را امر کرد که پیغمبر به حضرت امیر واگذار کنند، چنانچه خود رسول خدا سیاست
داشت و حکومت?بدون سیاست ممکن نیست، این سیاست و این حکومتی که عجین با سیاست است، در روز عید غدیر براي
این ولایت، ولایت کلی امامت ? « بنی?الاسلام علی خمس » حضرت امیر ثابت?شد. این که / در این روایت / در روایات هست که
نیست، آن امامی که هیچ عملی مقبول نمی?شود الا به اعتقاد به امامت، این معنایش این حکومت نیست. خوب! ما بسیاري از
ائمه?مان حکومت نداشتند. ما الان معتقدیم که حضرت امیر در یک برهه از زمان به حکومت رسید، حضرت امام حسن هم یک
مدت بسیار بسیار کمی به حکومت رسید، باقی ائمه حکومت نداشتند. آن که خداي تبارك و تعالی جعل کرد و دنبالش هم براي
ائمه هدي جعل شده است، حکومت است، لکن نگذاشتند که این حکومت ثمر پیدا بکند، بنابراین حکومت را خدا جعل کرده
صفحه 61 از 69
است?براي حضرت امیر، سلام?الله?علیه، و این حکومت?یعنی سیاست، یعنی عجین با سیاست. از اعوجاجهایی که پیدا شده است
مع?الاسف، این است که، یعنی اعوجاج زیاد پیدا شده اما / از / بزرگترین این است که دستهایی از زمان سابق، از زمان خلفاي
اموي و خلفاي عباسی، علیهم?لعنۀ?الله، از آن زمان دستهایی پیدا شده است که بگویند که دین علیحده از مسائل است و سیاست
علیحده از حکومت است. هرچه طرف پایین آمده است، این قوت گرفته است تا وقتی بازیگریهاي دنیا که دیدید باید دین را یک
چیز تعبدي قرار داد، این بازیگریهاي آمدند و این طور کردند که / به / ماها هم باورمان آمده بود که دین چکار دارد به سیاست،
سیاست مال امپراطورها. این معنایش این است که تخطئه کنیم خدا را و رسول خدا را و امیرالمؤمنین را، براي این که
حکومت?سیاست است، حکومت که دعا خواندن نیست، حکومت که نماز نیست، حکومت روزه نیست. حکومت، حکومت عدل
اسباب این می?شود که اینها اقامه بشود، اما خود حکومت?یک دستگاه سیاسی است. آنی که می?گوید دین از سیاست جداست،
تکذیب خدا را کرده است، تکذیب رسول خدا را کرده است، تکذیب ائمه هدي را کرده است. و این که این قدر صداي غدیر بلند
شده است و این قدر براي غدیر ارج قایل شده?اند - و ارج هم دارد - براي این است که با اقامه ولایت?یعنی با رسیدن
حکومت?به دست صاحب حق، همه این مسائل حل می?شود، همه انحرافات از بین می?رود. اگر حکومت عدل بپا شود، اگر
گذاشته بودند که حضرت امیر، علیه?السلام، حکومتی را که می?خواهد بپا کند، تمام انحرافات از بین رفت و محیط یک محیط
صحیح و سالم می?شد که آن وقت مجال براي همه اشخاص که داراي افکار هستند، عرفا که داراي افکار هستند، حکما که داراي
نه معنایش این است که ولایت در ? ،« بنی عباس خمس » افکار هستند، فقها، همه براي آنها مجال هم پیدا بشود. از این جهت اسلام
عرض این است، ولایت اصلش مساله حکومت است، حکومت هم این طوري است، حکومت?حتی از فروع هم نیست. آن چیزي
که براي ائمه ماقبل از غدیر و قبل از همه چیزها بوده است، این مقامی است که مقام ولایت کلی است که آن اقامت است که در
وقتی قعد است که امام نیست. امام به معناي حکومت نیست، این یک امام « حسن و حسین امامان قاما او قعدا » روایت هست که
دیگري است و آن مساله?اي دیگري است. آن مساله، مساله?اي است که اگر او را کسی قبول نداشته باشد، اگر تمام نمازها را
مطابق با همین قواعد اسلامی شیعه هم بجا بیاورد باطل است. این غیر حکومت است، آن در عرض اینها نیست، آن از اصول مذهب
است، آنی است که اعتقاد به او لازم است و از اصول مذهب است. و انحرافی که پیدا شده است - علاوه بر همه انحرافاتی که -
همین انحراف است که ما باور کردیم که سیاست به ما چه ربط دارد. غدیر آمده است که بفهماند که سیاست?به همه مربوط
است، در هر عصري باید حکومتی باشد با سیاست، منتها سیاست عادلانه که بتواند به واسطه آن سیاست اقامه صلوة کند، اقامه صوم
کند، اقامه حج کند، اقامه همه معارف را بکند و راه را باز بگذارد براي این که صاحب افکار، یعنی آرام کند که صاحب افکار،
افکارشان را با دلگرمی و با آرامش ارایه بدهند. بنابراین این طور نیست که ما خیال کنیم که ولایتی که در این جا می?گویند آن
امامت است و امامت هم در عرض فروع دین است، نخیر ;این ولایت عبارت از حکومت است، حکومت مجري اینهاست، در عرض
هم به این معنا نیست، مجري این مسایل دیگر است. این انحرافات خیلی زیاد است، نمی?شود همه?اش را احصا کرد. پی?نوشتها:
.(2/6/ 30 (سخنرانی امام راحل در تاریخ 65 - صحیفه نور، ج 20 ، ص? 27 .×
میراث مکتوب
مکتبی شیرازي (در گذشته پس از 895 ه.ق) شاعر هم?عصر بابافغانی و اهلی شیرازي و شاگرد جلال?الدین محمد دوانی بوده
است. مکتبی کلمات علیه (سخنان حضرت علی، علیه?السلام) را در خراسان به توصیه ملک?علی به نظم کشیده است. شاعر، این
برگزیده و پس از ترجمه هر سخن در چند بیت، با حکایتی منظوم آن را شرح کرده است. بعضی از ? « نثراللئالی » کلمات را از کتاب
داستانهاي کلمات علیه بازنویسی حکایتهایی از متون مشهور فارسی مانند شاهنامه، مرزبان?نامه و منطق?الطیر است. شمار این
صفحه 62 از 69
کلمات صد بوده است، لیکن اثر حاضر شامل هفتاد کلمه است و آشکارا پیداست که از آن بخشهایی، از جمله مقدمه آن، ساقط
شده است. زبان بی?تکلف و نزدیک به محاوره، این ظرفیت و امکان را به شعر مکتبی داده است که در جاي جاي سخن خود در
ترجمه کلمات یا در بیان نتایج داستانها به ایراد عباراتی موجز و به شکل امثال بپردازد، به گونه?اي که تعداد قابل ملاحظه?اي از
آنها در امثال و حکم دهخدا راه یافته است. اثر دیگر مکتبی شیرازي لیلی و مجنون است، که یکی از معروفترین و زیباترین
نظیره?هاي لیلی و مجنون نظامی است.
میعادگاه منتظران
تهیه و تنظیم: سیدصادق سیدنژاد اشاره: بیش از هزار سال است که مسجد مقدس جمکران میعادگاه منتظران و سجدهگاه مشتاقان
کوي مهدي، علیهالسلام، است. و هر شب چهارشنبه هزاران عاشق دلسوخته از گوشه و کنار ایران اسلامی و دیگر کشورها به این
مسجد رو میآورند تا شاید نشانی از آن یار غایب از نظر بیایند. به منظور فراهم آوردن امکان ارتباط گستردهتر خوانندگان موعود
با مسجد شریف جمکران بر آن شدیم که در هر شماره صفحاتی را به این مسجد اختصاص دهیم. مطالبی که در این صفحات درج
میشود همگی توسط معاونت فرهنگی مسجد مقدس جمکران تهیه و تدوین شده و در اختیار علاقهمندان موعود قرار گرفته است.
مظهر جمال و جلال خدا تلخیص متن سخنرانی حضرت آیۀالله امامی کاشانی به مناسبت نیمه شعبان 1420 در مسجد مقدس
جمکران بحث انتظار فرج در احادیث فراوان آمده است. سنی و شیعه این مساله را مطرح کرده و هر یک احادیثبسیار مهمی در
این زمینه نقل کردهاند که بنده به یکی دو تا از این احادیث اشاره میکنم. یکی از آن احادیث عبارتست از اینکه: لانتظار من الفرج
یعنی انتظار بخشی از ظهور امام عصر، علیهالسلام، استیا انتظار مرحلهاي از فرج امام زمان، علیهالسلام، است. این به چه معناست؟
اینکه این قدر اهتمام براین امر شده است و انبیاي سلف و کتابهاي آنها نظیر تورات و انجیل و... جامعه را منتظر ناجی دانستهاند و
سفارش کردهاند که به انتظار مصلح باشید یعنی چه؟ گر چه مسیحیان میگویند ما در انتظار مسیح هستیم و یهودیان در انتظار فردي
به اسم دیگر هستند ;اما بهرحال اینکه سفارش میشود منتظر باشید ;این خود یک مکتب است. مکتب انتظار یعنی مکتب احیاي
دین، مکتب انتظار یعنی مکتب فرج، مکتبی که جامعه را الهی میکند. انتظار یعنی آماده بودن. زبان حال منتظر این است که من
برخاستهام و در انتظار هستم تا او بیاید، تا تمام افکارش را پیاده کنیم. آماده شدن براي چنین هدفی بسیار مساله مهمی است. در
برخی از روایات ما هست که انتظار فرج معرفت وجود مبارك امام عصر، علیهالسلام، است. اگر آن حضرت را بدرستی شناختیم
منتظر هستیم بنابراین به صرف اینکه بگوئیم و بشنویم و به عنوان جشن میلاد سر و صدا برپا کنیم و کوچه و بازار را چراغانی کنیم و
به این امور اکتفا کنیم به ما منتظر و به عملمان انتظار نمیگویند. آیا انتظار به این معنی کافی استیا انتظار یک فکر استیک
روحیه خاصه پیدا کردن است؟ انتظار واقعی آنست که افکار ما امام زمانی شود اندیشههاي ما الهی گردد در آنها یافت نشود مگر
اموري که با ملاکها و معیارهاي الهی مطابقت داشته باشد و چیزي برخلاف رضاي خدا و امامعصر، علیهالسلام، در آن خطور
ننماید. مناسب است که کمی این بحث را بیشتر مورد توجه قرار دهیم. در قرآن کریم در ضمن آیاتی به این حقیقت اشاره شده
است که آدم ابوالبشر مسجود ملائکه و محسود شیطان رجیم گشت. سؤال این است که چرا آدم مسجود ملائکه واقع شد؟ قرآن
خود در پاسخ میفرماید: چون خداوند متعال براي آدم اسماء را تعلیم کرد یعنی آدم خزانه اسماء الهی شد و این اسماء عبارت از
حقایق بودند ;عبارت از مجموعه ارزشهاي معنوي و انسانی بودند که به واسطه تعلیم آنها آدم خصیتبسیار والایی پیدا کرد و این
معارف از طرف حضرت آدم، علیهالسلام، بعدها به پیامبر بعدي از او به پیامبر بعد تا به پیامبر اکرم، صلیاللهعلیهوآله، و بعد از آن
حضرت به اوصیاي آن حضرت رسید و چون همواره در عالم هستی یک انسان کاملی وجود دارد که داراي این اسماء است;
امروزه وجود مبارك امام عصر، عجلاللهتعالیفرجه، وارث و خزانه این اسماء است. بنابراین، این اسماء در وجود مقدس آن حضرت
صفحه 63 از 69
است و مجموعه ارزشهاي معنوي منادياش امام عصر است. به عبارت دیگر آن حضرت با داشتن اسماء چهره خدا و وجه خدا
ذوالجلال » میشود. در سوره مبارکه الرحمن میخوانیم: کل من علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام. تمام قرا
ذوالجلال وصف وجه است ;یعنی وجه خداست که داراي جلال و جمال است. وجه خدا یعنی چهره خدا، » خواندهاند، و بنابراین
یعنی صورت خدا، یعنی تمام نور خدا و تمام جلوه خدا. بنابراین اسمائی که خدا تعلیم کرد و ملائکه سجده کردند به آدم ;آن
اسماء آن قدر بلند و ارزشمند است که میشوند جلال و جمال خدا ;یعنی صفات ثبوتیه و سلبیه خدا. بنابراین آن چیزي که باقی
است وجه و چهره خداست و آن عبارت از همه ارزشهاي الهی است. پس ارزشهاي الهی است که باقی است. امام عصر،
علیهالسلام، مجموعه آن ارزشهاست ;یعنی همه حقیقت، همه فضیلت، همه حکمت همه عدالت، همه رحمت، همه رحمانیت و همه
آنچه جمال و جلال است، در وجود امام زمان، علیهالسلام، تجسم یافته است. و ما منتظر چنین کسی هستیم. در قرآن کریم در سوره
نور میفرماید: الله نور السموات و الارض مثل نوره کمشکوة فیها مصباح المصباح فی زجاجۀ الزجاجۀ کانها کوکب دري. یعنی نور
خدا از مشکوة میدرخشد ;در مشکوة هم چراغی هست، پس نور خدا تابشش از چراغ است، نور خدا به چراغ وارد میشود چراغ
مشکوة را روشن میکند و آن گاه مشکوة جهان را روشن مینماید ;یعنی خداوند جل و علا نورش در مصباح است و آن مصباح
هم در مشکوة قرار داده شده است. به عبارت دیگر نور خدا دو حجاب دارد که یکی مصباح و دیگري مشکوة استبعد از آن دو
حجاب است که نور خدا قرار دارد، چهره خدا قرار دارد. بنابراین این انسان کامل چهره خداست، وجه خداست که جهان را روشن
میسازد. جامعه بشري در انتظار آن وجه خداست ;در انتظار او که تمام زیبایی است. لذا جامعه منتظر باید خود زیبا بشود و مظهر
خدا گردد تا به وجه خدا بتواند نزدیک بشود. حالا جا دارد که حساب کنیم که آیا صندوقخانه قلب ما الآن چنین است؟ آیا صفات
ما نشات گرفته از جلال و جمال حق است؟ اگر چنین نباشد، یعنی آنچه غالب است هواي نفس باشد و با هواي نفس بودن با امام
عصر بودن نمیسازد. امام عصر، عجلاللهتعالیفرجه، خداپرست است... اگر ما دنبال شهوت رفتیم ;امیر ما شهوت بود و هر جا که
خواست ما را برد. یا همراه خشم رفتیم یا دنبال لذات دنیا ;یعنی پول و مقام و... رفتیم. آیا باز میتوانیم بگوییم ما عاشق امام زمان
هستیم؟ ما منتظر امام زمانیم؟ اگر جوانان ما اسیر هوي و هوس شدند دنبال هوي رفتند بدیهی است که نمیتوانند ادعاي منتظر بودن
بکنند ;چون کسی که عاشق امام زمان شد دنبال حق، صداقت و عدالت میرود... دنبال نماز بموقع میرود. ولی اگر دیدیم من و
شما اذان صبح را گفتند ولی به خواب ادامه دادیم آیا با چنین حالی میتوانیم ادعاي دلبستگی به امام عصر، علیهالسلام، بکنیم؟
جامعه منتظر آنست که وقتی با امام زمان، علیهالسلام، عهدبست که همواره پیرو او باشد در همه حال رضایت او را مقدم بر همه چیز
میدارد و هرگز عهدي را که با امام بسته است نمیشکند... وقتی افراد جامعه چنین شدند جامعه میشود جامعه منتظر. برطبق
روایات این مسلم است که تا جامعه ما جامعه منتظر واقعی نشود امام، علیهالسلام، ظهور نخواهند کرد بالاخره حداقل باید یک
گوشه دنیا منتظر بشوند تا زمینه براي آمدن آن حضرت فراهم گردد. از مطالعه اوضاع جهان در مییابیم که در غرب و شرق عالم
امت و جامعه منتظري وجود ندارد ;اگر چیزي هست در همین ایران و جوامع شیعی است که کم و بیش دنبال حق و عدالتاند.
منتهی اگر بنا باشد که شهوات بر دختر و پسر ما حاکم گردد یا حب مقام بر ما حکومت کند و حب جاه ما را به خود مشغول نماید
این نمیگذارد که جامعه، جامعه منتظر باشد. باید به گونهاي خود را بسازیم که همه بطور طبیعی برویم به دنبال امام عصر،
علیهالسلام، تمام وجودمان پر باشد از عشق به آن حضرت و این نمیشود مگر با شناختن امام زمان، علیهالسلام. ما مسؤولیت داریم
که امام زمان، علیهالسلام، را به مردم بشناسانیم تا آنها اخلاق امام عصر، علیهالسلام، را بشناسند و به سوي آن گرایش پیدا کنند و
آن را سرمشق خود قرار دهند. چرا که او جلوه خداست مظهر خداست، هیچ راهی براي خدایی شدن جز تبعیت از او وجود ندارد...
آري بودند و هستند افرادي که به ظاهر این عالم اکتفاء نکرده و نمیکنند به باطن عالم توجه پیدا میکنند لذا آن عالم ربانی عالم
آشناي با باطن عالم میفرماید: وقتی در حرم سامرا در نماز صبح نشسته بودیم و مشغول نماز بودیم یک مرتبه امام جماعت که یکی
صفحه 64 از 69
السلام علیکم و رحمۀالله و برکاته را گفت ;دیدم عجیب مضطرب است. لذا شب در مجلس درس عرض » از مراجع بودند وقتی
کردم موقع نماز صبح بسیار مضطرب بودید مگر چه خبر بود؟ فرمود: وقتی سلام نماز را گفتم ناگهان متوجه شدم که وجود مبارك
السلام علیکم و رحمۀالله و برکاته را ذکر کردم حضرت » امام زمان، علیهالسلام، به طرف سرداب تشریف میبرند وقتی من عبارت
آري او وارث انبیاء و مرسلین استبا او باید همیشه ارتباط «... و علیک السلام و رحمۀالله و برکاته » : به من نگاهی کرد و فرمودند
خود را حفظ کنیم. مردي که این مسجد جمکران را بنا نمود یک چنین فردي بود و این مکان مقدس مورد توجه آن حضرت است
اینجا باید استغفار و توبه را مغتنم بشماریم اینجا جاي توبه و استغفار امام عصر، علیهالسلام، است...
توضیح بر یک ترجمه
از حجۀ?الاسلام سید محمدجواد شبیري در شماره پیشین ? « نعمانی و کتاب الغیبۀ » اشاره: در پی درج ترجمه مقاله?اي با عنوان
مجله، نامه?اي از ایشان به دستمان رسید که در آن به برخی از اشکالات ترجمه اشاره شده است. ضمن تشکر از ایشان به خاطر
دقت نظري که در ترجمه مبذول داشته?اند و همچنین به خاطر اظهار محبتی که نسبت?به این مجله نموده?اند، توجه شما عزیزان را
به متن نامه ارسالی جلب می?کنیم: جناب آقاي اسماعیل شفیعی سروستانی مسؤول محترم مجله وزین و دوست داشتنی موعود با
عرض سلام و تقدیم احترام نام مجله شما، طرب?انگیز است و امیدافزا، یاد آن یار سفرکرده را که صد قافله دل همره اوست در
خاطره?ها زنده می?دارد و درخت امید را در بوستان قلبهاي منتظران بارورتر می?سازد. هر چند توفیق همراهی مستمر با این مجله
گرامی رفیق نگردید ولی نگاهی گذرا به عناوین و مطالب شماره? 17 مجله، از پختگی دست?اندرکاران مجله و تلاش
تحسین?برانگیز ایشان حکایت روشن دارد. امید که صاحب حقیقی ما به نگاه لطفی همه ما را بنوازد و تلاش خالصانه شما مقبول
درگاه ربوبی قرار گیرد. باري، چندي قبل، دوست عزیزي، راقم سطور را از ترجمه مقاله طولانی از وي درباره ابوعبدالله نعمانی که
نشر یافته باخبر ساخت. مسؤولان مجله اجازه نشر این ترجمه را خواسته بودند. حقیر چندان ضرورتی به ? « علوم?الحدیث » در مجله
اجازه در این کار نمی?دید ولی لطف و ادب دوستان چنین اقتضا می?نمود. به هر حال، پس از چندي چشم ما به جمال دل?آراي
مجله شما (بلکه مجله تمام منتظران طلعت دلرباي او) روشن گردید. ترجمه قسمتی از مقاله فوق، با قلم شیوا و روان و در مجموع
دقیق و موفق به چاپ رسیده بود. اي کاش پیش از چاپ این ترجمه را رؤیت می?کردم تا با اصلاح پاره?اي از اغلاط آن تلاش
فراوان و زحمت?بسیار مترجم محترم را ارج می?نهادم. و نیازي به مزاحمت کنونی نبود. به هر حال اغلاط این ترجمه برخی ناشی
از غلط چاپی اصل مقاله است و برخی ممکن است غلط چاپی ترجمه باشد و بیشتر در خود ترجمه می?باشد، تلخیص مقاله در
به از یک تا ? « نیف » کلمه » برخی موارد نیز باعث?خلل به مطلب مقاله شده که ذیلا به عرض می?رسد: در پی?نوشت 14 آمده که
که این مطلب با اصل مطلب مقاله سازگار نیست و تلخیص زیاد از حد عبارت مقاله منشا این نارسایی است. « سه اطلاق می?شود
را به معناي عدد مبهم 1 تا 9 (که پس از دهگان ? « نیف » ترجمه صحیح پی?نوشت (با تلخیص) چنین است: در قاموس کلمه
می?آید) و نیز به معنی 1 تا 3 معنا کرده و از آنجا که مفاد این واژه در نزد نعمانی روشن نیست و شاید آن را به معناي نخست تفسیر
کند (ر.ك: غیبۀ نعمانی ص? 196 ) نمی?توانیم از تفسیر دوم در این بحث استفاده کرده [و تاریخ دقیقتري براي تالیف کتاب غیبۀ
ترجمه شد، « هشتاد و چند » به ? « نیف و ثمانون » ارایه دهیم]. - گفتنی است که در متن (ص? 79 ، ستون دوم، سطر 4 و 5) کلمه
1 تا 9) و مراد ، معناي دیگري دارد ( 1 تا 3 ? « نیف » است و به معناي? 3 تا 9 می?باشد ولی کلمه ? « بضع » ترجمه « اند » یا « چند » کلمه
،8،16 ، فی براي آن در فارسی نبوده و می?توان به ذکر خود واژه با توضیح کافی در ذیل آن بسنده کرد. - در پی?نوشتهاي 5،6
که رمز شماره است?باید به جاي آن ? « ش» که رمز سطر می?باشد اشتباه بوده که ظاهرا غلط چاپی است و صحیح آن ? « س» حرف
زاید است که شاید غلط چاپی باشد. - ص? ? « بلندمرتبه?اي » پس از ? « است » نهاده شود. - در ص? 78 ، ستون دوم سطر 5، کلمه
صفحه 65 از 69
8، در متن اصل مقاله سقطی در چاپ رخ داده که منشا اشتباه ترجمه گردیده است. - در ترجمه آمده است: - 79 ، ستون اول سطر 6
احمد بن محمد بن سعید کوفی معروف به ابن » در حالی که صحیح آن ? ،« احمدبن محمدبن سعید کوفی با واسطه ابن عقده »
محمدبن » : صحیح ? ،« محمدبن جعفر نعمانی » : است. سایر کاستیهاي ترجمه مقال: - ص? 78 ، ستون اول، (سطر آخر)، غلط ? « عقده
سطر 22 ، غلط: - .« او به بغداد قدم نهاد » : صحیح .« او ابتدا در بغداد بود » : ستون دوم، سطر 8، غلط ? - .« ابراهیم بن جعفر نعمانی
پس ممکن » : زاید است. - ص? 79 ، ستون اول، سطر 17 ، غلط « همچنین گفته می?شود » ، سطر 25 ? - .« طبریۀ » : صحیح ? .« بطریۀ »
در » : صحیح ? .« در مقدمه به چاپ رسیده بعضی نسخه?ها اینچنین آمده است » : سطر 24 ، غلط - .« گمان می?رود » : صحیح ? .« است
ستون - .« پس حتما » : صحیح ? .« پس قاعده » : سطر 31 ، غلط ? - .« مقدمه چاپ کتاب از بعضی نسخه?ها این چنین نقل شده است
.« بهتر دید » : ستون سوم، سطر 1، غلط - .« به علم تکیه نورزیدند » : صحیح .« به علم صحیح دسترسی نداشتند » : دوم سطر 32 و 33 ، غلط
، سطر 11 - .« و این کار را از طریق... انجام داد » : صحیح .« این کار جز از طریق... ممکن نبود » : 7، غلط - سطر 3 - .« لازم دید » : صحیح
بعضیها به اوج صعود کردند و بعضی » : 16 ، غلط - سطر 15 ? - .« فرقه?هایی از منسوبین به تشیع » : صحیح ? .« فرقه?هاي تشیع » : غلط
برخی به سوي غلو (و زیاده?روي در حق ائمه، علیهم?السلام) پرواز کردند و » : صحیح .« دیگر به حضیض ذلت هبوط نموده?اند
ارزش بحث و بررسی و » : ص? 80 سطر 20 و 21 ، غلط - .« برخی به وادي تقصیر (و کوتاهی در حق ائمه، علیهم?السلام) افتادند
ص? 81 ، س? - .« ارزش نداشتند که درباره آنها بحث و بررسی و رد ویژه?اي صورت گیرد » : صحیح .« حتی رد کردن نیز نداشتند
در پایان لازم می?داند متذکر شود که راقم سطور بر ? .« فرقه?هاي چهارده?گانه » : صحیح ? .« فرقه?هاي چهارگانه » : 3، غلط
دشواریهاي ترجمه، بویژه ترجمه متون تخصصی بخوبی واقف است و هیچ مایل نیست که با به قلم آوردن این چند سطر زحمات
مترجم گرامی خدشه?دار شود و تلاش ایشان نادیده انگاشته شود، بلکه اشتباه براي هرکس طبیعی است. امید که آن کس که هیچ
اشتباهی در کارش نیست?بزودي از پرده غیبت?به درآید و دوران هجران و غم و اندوه و بیم و امید به سر آید. با تقدیم احترام
مجدد و عرض پوزش از تصدیع سید محمدجواد شبیري لیله 11 رمضان المبارك 1420
درباره